Proces rozkładu ciała. Jakie są etapy rozkładu zwłok.

Co się dzieje z ciałem po śmierci? Proces rozkładu ciała – pośmiertne etapy rozkładu zwłok.

Temat śmierci, to nieustannie temat tabu. Dlatego wciąż większość z nas tak niewiele wie o tym, co się dzieje z ciałem zmarłej osoby po śmierci i po pochówku. W momencie gdy człowiek umiera, wraz z ustaniem pracy serca, następuje ustanie wszelkich funkcji życiowych oraz wszystkich procesów zachodzących w organizmie. Już w tym momencie ciało zaczyna się rozkładać. Po śmierci człowieka zachodzą gwałtowne zmiany takie jak: czasowe zesztywnienie ciała, charakterystyczny brzydki zapach, czy zmiana koloru skóry. Nie każdy wie, że ciało nieboszczyka, nawet długo po śmierci może się też poruszać, wydawać różne dźwięki lub defekować. Rozkład zwłok to proces rozpadu wszystkich tkanek ciała przy udziale bakterii. Jak dokładnie przebiega proces gnicia i rozkładu ludzkich zwłok? Jak wygląda ciało w momencie śmierci, jak w trakcie rozkładu, a jak po kilku latach po śmierci? 

Jak przebiega chemiczny i biologiczny rozkład zwłok? Jakie są fazy w stężeniu pośmiertnym?

W zależności od czasu, jaki upłynął od zgonu i jak długo ciało pozostaje nieruchome, wchodzi ono w kolejne fazy rozkładu. Rozkład ciała ludzkiego przebiega w kilku etapach, które zaczynają się niemal od razu po śmierci. Na podstawie obserwacji i znajomości procesów zachodzących w ludzkim ciele po śmierci można również określić przybliżoną godzinę zgonu. W zależności od okoliczności śmierci oraz środowiskowych warunków, ciała mogą rozkładać się w różny sposób. Po wywiezieniu ciała przez pracowników zakładu pogrzebowego, rodzina często szuka pomocy do posprzątania miejsca, w którym znajdowały się zwłoki. Specjaliści z RECOVERS przeprowadzają sprzątanie po zmarłych 24h na dobę z zachowaniem należytego szacunku dla osoby zmarłej i bliskich. 

Co dzieje się z nieboszczykiem chwilę po śmierci, a jak wyglądają ludzkie zwłoki w fazie gnilnej?

Tuż po śmierci kilka minut po zgonie, jeśli nie była ona wynikiem wypadku, człowiek zazwyczaj wygląda jakby po prostu zasnął. Serce przestaje bić i ustają wszelkie funkcje życiowe. Dopiero po jakimś czasie temperatura ciała zaczyna spadać, a skóra staje się blada. Wraz z upływem czasu rozkład postępuje, pojawiają się charakterystyczne plamy opadowe. W pomieszczeniu unosi się, bardzo nieprzyjemny zapach. 

Po latach od śmierci, jeśli nie doszło do mumifikacji, ciała mogą pozostawać w stanie zaawansowanego rozkładu. Podczas procesu gnilnego wewnątrz komórek zachodzą takie procesy jak autoliza i fermentacja, co prowadzi do rozkładania tkanek. Płyny ustrojowe uwalniają się, a ciało staje się wilgotne i rozpływa się. Szkielet pozostaje, a resztki tkanek zostają rozłożone i uwalniają się gazy, takie jak metan i amoniak. Włosy, paznokcie oraz bardziej odporne na rozkład części ciała mogą przetrwać dłużej. W przypadku ciał już pochowanych w trakcie rozkładu dochodzi do zginania stawów i zmiany masy ciała. Wysychają i rozpadają się położone bliżej powierzchni ziemi części ciała, podczas gdy bardziej chronione mogą przetrwać dłużej. Cały proces jest bardzo skomplikowany i dzieli się na kilka charakterystycznych etapów. 

Etapy rozkładu zwłok – pośmiertny proces rozkładu. Co dzieje się ze zwłokami po zgonie?

1. Etap pierwszy to bladość pośmiertna (Pallor mortis). Zaczyna się niemal w ciągu kilku minut po śmierci i jest jednym z pierwszych objawów pośmiertnych. Skóra rozkładającego się ciała staje się blada, ponieważ krew zaczyna zbierać się w najniżej położonych częściach ciała pod wpływem grawitacji, a brak krążenia powoduje, że skóra traci swój naturalny różowy odcień. Jest to jeden z pierwszych zewnętrznych objawów śmierci, który może być zauważalny przez osoby obecne w momencie zgonu. Warto zaznaczyć, że bladość pośmiertna jest zjawiskiem fizjologicznym i naturalnym. Zależy od temperatury otoczenia i innych czynników takich jak, czas zgonu, czy obecność pewnych leków w organizmie. 
2. Oziębienie pośmiertne (Algor mortis) jest drugą fazą. Jest to stopniowe obniżanie temperatury ciała po zgonie. Proces ten zachodzi z powodu stopniowego wygasania procesów metabolicznych, które normalnie generują ciepło. W efekcie temperatura ciała maleje o około 1-1,5 stopnia Celsjusza na godzinę aż do osiągnięcia temperatury otoczenia. Krew do naczyń już nie krąży, co również przyczynia się do obniżania temperatury ciała. Możemy zatem mierzyć temperaturę ciała zwłok, aby dowiedzieć się, jak długo osoba już nie żyje. Pomiar temperatury ciała może być pomocny w ustalaniu czasu zgonu, ale nie jest jedynym czynnikiem branym pod uwagę. Proces oziębienia pośmiertnego jest jednym z elementów oceny miejsca zbrodni przez ekspertów medycyny sądowej. Dzięki temu można określić, jak długi czas minął od śmierci danej osoby. Ta wiedza może być istotna w procesie identyfikacji sprawcy oraz ustaleniu okoliczności zdarzenia.

3. Stężenie pośmiertne (Rigor mortis) jest to etap, w którym mięśnie zaczynają sztywnieć i twardnieć, co prowadzi do utrudnienia poruszania ciałem. Ten stan może trwać od kilku godzin do kilku dni po śmierci, w zależności od różnych czynników takich jak temperatura, wilgotność i warunki otoczenia. Jest to zjawisko, które wskazuje na to, że procesy biologiczne zaczynają ustępować. Po ustąpieniu stężenia pośmiertnego, ciało staje się ponownie elastyczne i miękkie. Badający mogą na tej podstawie określić przybliżoną godzinę śmierci denata, co może być istotne w procesie dochodzeniowym lub medycznym. Zjawisko to jest jednym z wielu wskaźników, na podstawie których lekarze medycyny sądowej mogą oszacować czas zgonu. Wniosek ten jest jednak obarczony pewnym ryzykiem, gdyż wiele czynników może wpływać na tempo wystąpienia i ustąpienia stężenia pośmiertnego.  
4. Livor mortis – plamy opadowe. W kolejnym etapie pojawiają się plamy opadowe. Jest to proces, który polega na tym, że w wyniku kurczenia się naczyń krwionośnych w zwłokach ludzkich i na skutek grawitacji, następuje osiadanie krwi w dolnych partiach ciała. Proces ten rozpoczyna się zazwyczaj kilka godzin po śmierci i może trwać nawet do 8-12 godzin. Plamy są widoczne na całym ciele i mają kolor ciemnoczerwony i siny. 
5. Faza gnilna – zaawansowany rozkład ciała. Faza gnilna jest kluczowym procesem w naturalnym cyklu biodegradacji organizmu ludzkiego. W tej fazie dochodzi do intensywnego rozkładu tkanek miękkich i organów w wyniku działania bakterii, grzybów oraz drobnoustrojów i dochodzi do powstania trupiego jadu. Kontakt z trupim jadem może być przyczyną zatrucia pokarmowego lub prowadzić do problemów z układem oddechowym i krwionośnym. Proces gnilny charakteryzuje się również wydzielaniem z ciała gazów i związków chemicznych. Głównie kwasu propionowego i mlekowego oraz siarkowodoru i amoniaku. Prowadzi to do charakterystycznego zapachu rozkładającego się ciała. Ciało zaczyna puchnąć. Ponadto, dochodzi do rozpuszczania się tkanek miękkich, co prowadzi do powstania i gromadzenia się płynów wewnątrz ciała, a następnie wypływających na zewnątrz. Proces gnilny i to co dzieje się ze zwłokami ma istotne znaczenie w medycynie sądowej i kryminalistyce. Jego stopień zaawansowania może być wykorzystywany do określenia czasu śmierci oraz innych istotnych informacji związanych z dochodzeniem. Faza gnilna stanowi zatem nieodłączny etap w naturalnym obiegu materii. W kulturze i religii, gdzie kremacja nie zawsze jest akceptowana, przypomina, że ciało pochowane ulega dalszemu rozkładowi i świadczy o ulotności ludzkiego życia i jego zintegrowaniu z naturą. 
6. Larwy i owady. Wśród faz pośmiertnych człowieka, istotną rolę odgrywają larwy i owady, które biorą udział w procesie naturalnego rozkładu ciała. Po śmierci organizmu ludzkiego, otoczenie ciała staje się atrakcyjne dla wielu gatunków owadów, zwłaszcza muchówek i chrząszczy z rodziny Dermestidae. Te organizmy są związane z różnymi etapami rozkładu, począwszy od faz wstępnych aż po stadium gnilne. Larwy muchówek, zwłaszcza z rodziny Calliphoridae, znane jako muchy z rodzaju Lucilia (popularnie nazywane „muchami plujkami”), są pierwszymi kolonizatorami martwego ciała. Ich jaja składane na ciele szybko wykluwają się, a larwy zaczynają żerować na miękkich tkankach. Ten proces, zwany nekrofagią, prowadzi do rozkładu tkanek, a owady te mogą być używane w badaniach sądowych do określenia czasu śmierci, znanego jako entomologia sądowa. Po fazie larwalnej, stadium dojrzałych owadów przejmują inne gatunki. Chrząszcze z rodziny Dermestidae są szczególnie skuteczne w konsumpcji suchych szczątków skórnych, włosów i paznokci. Larwy i owady odgrywają więc kluczową rolę w procesie biodegradacji ciała, wpływając zarówno na aspekty praktyczne, jak i naukowe, związane z pośmiertnymi zjawiskami. 
7. Zeszkieletowanie. Ostatnią fazą pośmiertną człowieka jest zeszkieletowanie. W tym stadium procesu rozkładu ciała większość miękkich tkanek została już zdegradowana, pozostawiając za sobą wyłącznie kości. Może to być wynikiem działania zarówno naturalnych procesów biologicznych, jak i czynników środowiskowych, takich jak działanie drapieżników i zwierząt padlinożernych lub warunki atmosferyczne. Kości stanowią trwałe pozostałości po ciele, które mogą przetrwać przez długie lata w różnych środowiskach. Proces zeszkieletowania jest istotny zarówno w kontekście medycyny sądowej, gdzie pozwala określić czas i okoliczności śmierci, jak i w naukach archeologicznych, gdzie badanie zeszkieletowanych szczątków umożliwia odtworzenie historii oraz kultury dawnych społeczności. Zeszkieletowanie stanowi więc kluczowy etap w naturalnym cyklu biodegradacji organizmu ludzkiego, kształtujący nasze zrozumienie zarówno przeszłości, jak i współczesności. 

Rozkład ludzkiego ciała to złożony proces, który zaczyna się po śmierci i może trwać kilka miesięcy. W trakcie tego procesu powstają wyjątkowo toksyczne substancje oraz niebezpieczne dla zdrowia gazy i patogeny. Usunięcie skutków rozkładu zwłok wymaga profesjonalnej dezynfekcji i czyszczenia miejsca zgonu przez wyspecjalizowanych techników. 

Jeśli potrzebujesz profesjonalnej pomocy w usuwaniu skutków rozkładu zwłok, skontaktuj się z firmą RECOVERS, oferujemy całodobowe sprzątanie po zgonach na terenie całej Polski.